gradja sige
Sige mogu biti izgrađene od različitih minerala, odnosno različiti minerali mogu graditi isti tip siga.
Broj poznatih pećinskih minerala u svetu stalno raste. Od oko 45 pećinskih minerala poznatih 1900. godine, njihov je broj porastao na čak 255, što se najbolje vidi u poslednjem izdanju knjige Cave Minerals (Hill and Forti, 1997). Neki od tih minerala prvi put su nađeni upravo u pećinama, a 8 ih nije nađeno do sada nige drugde.
Najzastupljeniji pećinski minerali u našim pećinama su:
kalcijum karbonat, CaCO3; aragonit, CaCO3 i led, H2O
Retki pećinski minerali koji su :
karbonat-hidroksilapatit, Ca3(PO4,CO3)3(OH); hijalit, SiO2 x nH2O i gips, CaSO4x2H2O
U drugim zemljama česti su i neki drugi minerali, kao npr. gips (koji je kod nas redak) u krškim terenima izgrađenim od gipsnih stena, opal, SiO2 x nH2O, u pećinama nastalim u vulkanskim stenama.
Kalcijum karbonat, CaCO3, heksagonski (trigonski)
Kalcijum karbonat je osnovni mineral krečnjačkih stena i najčešći je pećinski mineral. Ime mu potiče od grčke reči kallos — lip, iz koje su kasnije izvedeni latinski nazivi calx i calcic. Po najistaknutijem svojstvu ovoga minerala, njegovoj savršenoj kalavosti, izveden je stari germanski naziv Kalkspat, koji se i danas koristi u nemačkom jeziku. Naziv kalcit (kalcijum karbonat) uveden je 1845. godine.
Kristali kalcita jedinstveni su po bogatstvu kristalnih formi, čijih je kombinacija do sada poznato preko 2500. Najučestaliji su romboedarski i skalenoedarski kristali, koji mogu biti od mikroskopskih dimenzija pa do decimetarski velikih kristala. Na bezbojnim prozirnim kalotinama kristala kalcita s Islanda, Danac Berthelsen opisao je 1669. godine neobično svojstvo prelamanja svetlosti, pri čemu se zrak svetlosti koji prolazi kroz kalcit lomi u dva zraka pa se predmet gledan kroz prozirni kristal vidi dvostruko. Prema tom svojstvu takve kalotine kristala kalcita nazivaju još i islandski dvolomac. Prema Mohsovoj skali tvrdoće (od 1 do 10) kalcit ima tvrdoću 3, što znači da je u odnosu na druge minerale relativno mekan. Zbog primesa i nečistoće kalcit je u pećinama često različito obojen.
Aragonit, CaCO3 rompski
Aragonit je nakon kalcijum karbonata drugi najčešći pećinski mineral. Ime je dobio prema španskoj provinciji Aragoniji u kojoj se mogu naći lepo razvijeni kristali ovoga minerala. Istog je hemijskog sastava kao i kalcit, ali kristalizuje u rompskom kristalnom sastavu. Pod atmosferskim pritiskom manje je stabilan od kalcita, pa se stoga i ređe sačuva.
Aragonit se gotovo uvek javlja u igličastim ili stupičastim kristalima. Za razliku od kalcita obično je beo, a vrlo je retko obojen u zeleno zbog prisustva minerala bakra, kao npr. u nekim pećinama južne Francuske.
Karbonat-hidroksilapatit, Ca3(PO4,CO3)3(OH)
Karbonat-hidroksilapatit jedan je od najčešćih fosfatnih pećinskih minerala. Pojavljuje se u obliku glatkih do hrapavih svetlo do tamnosmeđih prevlaka na tavanicama ili na zidovima, ispod kolonija slepih miševa, učestvuje i u građi različitih vrsta siga kojima onda, zbog prisustva organske supstance, daje tamnosmeđu do crnu boju.
Nastaje u kontaktu fosfatnih otopina s krečnjakom ili karbonatnim sigama, ili reakcijom kalcijum fosfata iz kostiju ili drugoga organskoga materijala s kalcijum hidrokarbonatom.
